OPINIA KOMITETU NAUK O ŻYWNOŚCI PAN DOT. NANOTECHNOLOGII W ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIU

W dniu 6 listopada 2013 r. w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica w Warszawie zorganizowana została V Konferencją z cyklu „Żywność, żywienie a zdrowie” nt. „Nanotechnologia w żywności i żywieniu – korzyści i zagrożenia”. Było to kolejne spotkanie naukowe, organizowane wspólnie przez Komitet Nauk o Żywności oraz Komitet Nauk o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk. Na podstawie wysłuchanych referatów oraz toczącej się później dyskusji wypracowano opinię dotyczącą perspektyw zastosowania nanotechnologii w produkcji żywności. Część tej opinii stanowią prezentacje naukowców, reprezentujących Komitet Nauk o Żywności PAN podczas konferencji, które są dostępne poniżej:

  1. Dr hab. Ewa Jakubczyk - SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Żywności: „Nanożywność – teraźniejszość i przyszłość”
  2. Prof. dr hab. Tadeusz Antczak - Politechnika Łódzka, Instytut Biochemii Technicznej „Nanotechnologia – niewidzialna potęga”

 

Nanotechnologie mogą znaleźć zastosowanie w produkcji żywności do otrzymywania m.in. nanosensorów oraz opakowań inteligentnych kontrolujących bezpieczeństwo i jakość żywności, czy też nanokapsułek i nanoemulsji. Przykładowo, istnieje możliwość zamykania w nanokapsułkach składników odżywczych, witamin, przeciwutleniaczy czy kwasów omega-3 i omega-6. Możliwe jest również otrzymywanie bardziej stabilnych emulsji, do których wprowadzane mogą być karotenoidy, sterole roślinne czy koenzym Q10, wykazujące korzystne działanie na zdrowie człowieka. Otrzymane tą techniką lody mogą mieć mniejszą kaloryczność, a oleje mogą być poddane obróbce termicznej w niższej temperaturze, przy czym otrzymane produkty cechują się wyższą chrupkością. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, iż substancje w postaci nanocząsteczek mogą łatwiej przenikać przez błony komórkowe i być absorbowane przez komórki a nawet same jądra komórkowe. Niepokojące wydają się doniesienia o związanym z tym możliwym działaniu toksycznym poprzez zakłócanie funkcjonowania komórek m.in. mózgu czy wątroby. Dlatego też najbardziej obiecującym, przyszłościowym rozwiązaniem wydaje się wykorzystanie nanosensorów oraz opakowań do żywności, otrzymanych metodami nanotechnologii, informujących o jakości i bezpieczeństwie zapakowanego produktu, niż bezpośrednie spożywanie nanoproduktów. Konieczne jest również wprowadzenie w prawie żywnościowym jednoznacznych przepisów  regulujących stosowanie osiągnięć nanotechnologii w produkcji żywności.  

W trakcie konferencji wypracowano wspólny pogląd, iż należy upowszechniać wiedzę o nanotechnologiach, aby społeczeństwo miało świadomość zalet oraz zagrożeń, jakie stwarza dla człowieka i środowiska wykorzystanie ich zdobyczy. Powinna to być jednak wiedza rzetelna i sprawdzona, ponieważ brak jest informacji dotyczących skutków zdrowotnych wykorzystania osiągnięć nanotechnologii w produkcji żywności, jak też korzystania z nieżywnościowych produktów nanotechnologii w ogóle.

 Warszawa, 15.12.2014